Đi Thi Bằng Gì?

Đi thi bằng gì?

Câu hỏi hơi ngớ ngẩn một chút.

Thầy giáo phán: Đi thi bằng tri thức.

Nhà tư tưởng triết lí: Đi thi bằng khát vọng!

Bố mẹ lo lắng: Đi thi bằng lúa, sắn, đường…

Đường, dĩ nhiên là đường đi. Đi từ quê lên tỉnh, lên tuốt những thành phố lớn.

Từ miền Trung, Tây Nguyên lên Sài Gòn dòm được cái cổng trường đại học vòi vọi cũng ngàn cây số. Chi phí đi về cũng thường tình 600.000 đồng.

Mùa thí sinh dự thi, cánh xế thừa nước đục thả câu, bắt giá gấp rưỡi, cập kê

1000.000 đồng có lẽ. Rồi chi phí 5 ngày ăn thành ở phố, bét cũng 500.000 đồng nữa!

Đường đi tính ra đường mía: 15.000 đ/ cặp. Đúng 100 cặp đường. Non 4 bầu, hơn một sào mía tốt.

Đường đi tính ra sắn: 1500 đ/ kg sắn tươi. Một tấn sắn. Bốn sào.

Đường đi tính ra lúa: 4000 đ/ kg.Gần 4 tạ. 3 sào lúa.

Thế mới biết sĩ tử ngày nay lều chõng cũng gánh lúa gánh mùa lên phố!

Cũng có những quí tử khoan khoái chờ thi, có vé thông hành tung tẩy, tha hồ nã tiền ba mẹ hợp pháp. Lấy thi bù chi!

Song không ít học trò nghĩ đến mùa thi mà đăm chiêu tư lự, xót của mẹ công cha, mà cổng trường đại học cứ cao vời vợi, mười thằng đến đó chín thằng rơi! Mà hỏng cái chân là lổng chổng theo bao nhiêu mồ hôi nước mắt gia đình!

Tôi nhìn về phía xa xưa.

Xưa tôi lên kinh đô Huế ứng thí, ra tới Huế đã là niềm tự hào lắm của gia đình, dòng họ! Người miền Trung thường lấy Huế làm chuẩn tuyệt đối của độ dài: Xa tới Huế! Chạy tới Huế!

Chị với mẹ cắt trụi một đồi tranh núi Lẫm, công sức ước chừng 2 tháng, đủ để tôi ở Huế 5 ngày! May mà cá chép hóa rồng, vượt được Vũ Môn, không bỏ mồ hôi mặn, mồ hôi muối với nắng lửa chang chang của mẹ, của chị.

Lại còn cái vụ trước khi đi thi cũng đi quanh chào chú, chào thiếm, chào cô, chào dượng con đi , nghe lâm li như đi quân dịch! Cô dượng chú thiếm động lòng dúi tay thêm năm bảy nghìn, ki cóp thêm lỡ khi nửa đường thiếu hụt.

Tôi nhìn lại gần hơn:

Quế Sơn đang sửa lại con đường láng nhựa, nghe đâu kinh phí lên hàng vài chục tỉ đồng, mấy nhà thầu nở mày nở mặt, cười nói râm ran như cá móng nước mưa rào.

Trong rộn ràng công trường xe múc xe ủi, có hai cha con nhà nọ lom khom đi theo sau chiếc xe ủi với bộ rà sắt, công dụng như dụng cụ rà mìn hồi chiến tranh, nhưng là chế tạo thủ công, mót nhặt từ lòng đất lòng đường đâu đó sót lại mấy miếng sắt vụn từ hồi chiến trận gom về bán. Trúng mánh cũng được ngày 100 ngàn đồng. Trung bình cũng cỡ 50 ngàn đồng. Siêng làm cái chuyện bới móc thì một tháng trời cũng đủ tiền cho cậu con một mùa thi cử.

May mà nhà nước mở công trình hợp lúc hợp thời, hợp cả lòng dân. Rủi mai mốt công trình hoàn thành thì sĩ tử mót máy chi đây?

Và khi ấy lại hỏi: Đi thi bằng gì?

Và tôi nghiệm ra cái sự học cũng thật chứng minh cho bản lĩnh kiên cường của những bàn chân từ than bụi lầy bùn dám ôm khát vọng vươn mình ra ánh sáng!

Và mỗi khi lên lớp, nhìn những gương mặt học trò lớp12 vừa khao khát vừa thiểu nảo, tôi lại chạnh lòng. Và động viên:

“Các em cố lên! Ngày xưa thầy cũng thế!”

Nguyễn Tấn Ái

Quế Sơn mùa thi