SHIMENAWA (注連縄:しめなわ）

Nhân đọc tin tức Chùa Naritasan Shinsho-ji ở Nhật trưng bày sợi dây thiêng shimenawa khổng lồ bằng rơm trong khuôn viên để chuẩn bị đón năm mới. Xin được viết vài dòng về sợi dây shimenawa này.
Ở Nhật, theo nghi lễ của Thần đạo, vào ngày đầu năm mới ở cổng vào phía trước của Chùa, người ta treo sợi dây thiêng shimenawa khổng lồ bằng rơm trong khuôn viên để chào đón các vị thần vào ngày đầu năm mới.

Trong Đền thờ Thần đạo ngày nay, shimenawa đóng vai trò như một tấm chắn phân chia khu vực linh thiêng (nơi cư trú của một vị thần) với thế giới thực. Do đó, nó được trang trí bao quanh khu vực Điện thờ (神域) hoặc Thần thể (神体) để biến nơi đó trở thành khu vực linh thiêng để xua đuổi những điều xui xẻo.

 

 

 

 

Trong Thần đạo cổ đại, cõi thiêng liêng là Tokoyo (常世: thường thế), và thế giới trần tục là Utsushiyo (現世: hiện thế).

Tokoyo hay Kakuriyo （隠世: ẩn thế) là những cõi linh thiêng không bao giờ thay đổi. Đó cũng là thế giới sau cái chết,  có nghĩa là “vĩnh cửu” và ngày xưa cũng được viết là “đêm vĩnh hằng”.

Utsushiyo là thế giới mà con người chúng ta nhận thức rằng là nơi chúng ta đang sống.

Tuy nhiên, ngoài quan điểm cơ bản phân đôi giữa thế giới hiện tại và vùng đất của các vị thần, tức ranh giới giữa thế giới này và thế giới vĩnh hằng, người ta cũng nói đến hai bên là đất của các vị thần Nhật Bản, một là vị thần hung bạo và một bền là vị thần hòa bình. Và người ta cũng nói đến ranh giới giữa ngày và đêm ở thế giới này, là giờ và phút này được gọi là ‘Oumagatoki’「逢魔時（おうまがとき）」. Và người ta tin rằng đó là thời điểm để gặp gỡ những thứ không tồn tại trên thế giới này, bởi vì vào thời điểm này, quái vật và yêu quái sẽ bắt đầu di chuyển và thảm họa sẽ xảy ra.

Trong Phật giáo, “thế giới này” đề cập đến thế giới mà một người sống và thuộc về (được sinh ra) khi bản thân được tái sinh. Thế giới đối lập với thế giới hiện tại là kiếp trước và kiếp sau (ngoài ra còn nói đến địa ngục). Trong Thần đạo, có Tokoyo (常世) và Kakuriyo (隠世). Kitô giáo có thiên đường và địa ngục.

 

Tiểu thuyết gia nổi tiếng của Nhật Bản, ông Edogawa Rampo đã từng viết thư pháp như sau :「現世は夢、夜の夢こそまこと」có nghĩa là “Thế giới này là một giấc mơ, nhưng giấc mơ ban đêm là sự thật.”

Ở Nhật có phong tục treo shimenawa ở cổng chùa vào ngày 24 tháng 12 Dương lịch. Nhưng ở Việt Nam mình có phong tục treo Cây nêu ngày Tết để xua đuổi ma quỷ, bảo vệ sự bình an cho con người, vào ngày 23 tháng Chạp Âm lịch, là ngày Táo quân về trời. Bởi vì người xưa quan niệm rằng từ ngày 23 tháng Chạp cho tới đêm giao thừa, do vắng mặt Táo công, ma quỷ thường nhân cơ hội lẻn về quấy nhiễu, do đó phải dựng nêu để xua hết tà ma.

Cây nêu được làm bằng cây tre dài khoảng 5-6 mét vì tre có đốt, là bậc thang đi về của thần linh, mang sinh khí của trời chuyển xuống mặt đất giúp mặt đất phì nhiêu giúp mùa màng tốt tươi. Thân cây có thể được trang trí bằng các loại cờ, phướn, đèn lồng, câu đối, niêu đất chứa vôi, chuông gió. Bên dưới gốc rắc bột vôi trắng tạo thành vòng tròn hoặc rắc hình cánh cung, mũi tên hướng ra phía cổng để xua đuổi tà ma.

Ngày xưa, cây nêu thể hiện uy quyền nên nhà nào có cây nếu cao nhất là nhà quyền thế nhất. Thời điểm cây nêu được dựng lên cũng là lúc mọi công việc sẽ được gác lại, con người bước vào các hoạt động vui chơi ngày Tết, quên đi tất cả những lo lắng ưu sầu của năm cũ.

Nói đến đây, người viết nhớ rất nhiều về những ngày Tết ở quê nhà. Mong rằng ma quỷ không đến phá đất nước Việt Nam mình để mọi người dân được sống yên vui và hạnh phúc.  Xin chúc tất cả mọi người một năm mới 2023 luôn tràn đầy hạnh phúc và sức khỏe luôn dòi dào.

 

Montreal, ngày 25/12/2022

Ngô Khôn Trí

Advertisement