Hòn Vọng Phu ( Phạm Phù Sa )

Nhân ngày Phụ Nữ Việt Nam. Anh chị em, bạn bè văn chương giục tôi nên viết một cái gì đó để giao lưu,  để góp mặt với nhau, để gọi là “phát biểu”, bày tỏ suy nghĩ, tình cảm của mình về “một nửa loài người”. Viết về người Phụ Nữ thì bao nhiêu điều để viết. Và, đã có biết bao tác phẩm tiêu biểu vượt thời gian đã  đứng vững trong lòng người . Hình ảnh những người Mẹ, người Chị, người Em…  trong muôn mặt đời thường đã là đề tài vô tận , một khu vườn đầy hoa trái – lắm ngọt đắng mà cũng lắm bi hùng. Viết về người Phụ Nữ thì bao nhiêu điều để viết, nhưng viết gì đây ?

Đột nhiên tôi lại nghĩ đến những người Phụ Nữ bất hạnh. Những HÒN-VỌNG -PHU ! Thôi thì tản mạn về HÒN-VỌNG –PHU vậy .

Vọng Phu có nghĩa là ngóng trông chồng. Bản thân hai chữ Vọng Phu đã hàm ý sự trắc trở , chia xa trong tình yêu lứa đôi.

Chuyện về những người phụ nữ đã suốt đời tận tụy, hy  sinh vì chồng, vì con, nhưng hoàn cảnh éo le nghiệt ngã , thậm chí số phận oan nghiệt đẩy đưa để rồi chàng ra đi biệt xứ một đi không trở lại , nàng ôm con mòn mỏi đợi trông đến hóa đá vọng phương xa.

HÒN VỌNG PHU TRONG NGHỆ THUẬT

Lâu dần thành quen, như một mặc định, nói đến Hòn Vọng Phu là ta nghĩ ngay đến người phụ nữ ôm con hóa đá. Ở nước ta, ngoài Hòn Vọng Phu của Lạng Sơn, còn có các hòn vọng phu ở Quảng Ninh, Thanh Hoá, Nghệ An,  Quảng Nam, Bình Định, Khánh Hoà, Phú Yên.

Hòn Vọng Phu ở Lạng Sơn

“ Ðồng Ðăng có phố Kỳ Lừa,
Có nàng Tô Thị, có chùa Tam Thanh…”

( Hòn Vọng Phu ở Lạng Sơn )

“Vọng Phu cảnh đẹp núi Nhồi
Có người chinh phụ mắt ngời đăm đăm. “

( Hòn Vọng Phu ở Thanh Hóa )

Núi Vọng Phu ở Thanh Hóa

“Ngó lên trên ngọn Bà Rầu

Thương người cô phụ bạc đầu gió sương”

Hòn Vọng Phu ở Núi Bà, Bình Định

“Bình Ðịnh có núi Vọng Phu,
Có đầm Thị Nại, có cù lao Xanh. ..”

Sông kia núi nọ còn đây.
Mà người non nước ngày nay phương nào?

( Hòn Vọng Phu ở Tuy Hòa )

Bồng con ngồi dựa trên non.
Trăng thu vằng vặc dạ còn nhớ trông.

( Núi Mẫu Tử ở Khánh Hòa )

Hòn Vọng Phu  Ở Tuy Hòa

Đó là những tác phẩm nghệ thuật được khắc họa, tác tạo nên bởi Người nghệ sĩ thiên nhiên và thổi hồn người vào đá. Còn những nhà thơ, nhạc sĩ thì thổi cảm xúc của mình vào đá để đá nói tiếng người. Sau đây là những tác phẩm tiêu biểu :

“Là người? Là đá? Hỏi là ai?
Đầu núi bao năm đứng giữa trời.
Bặt mộng mây mưa trong một kiếp,
Giữ lòng trinh bạch trọn muôn đời. …”

( Bài thơ chữ Hán “Đá Vọng Phu” – Nguyễn Du –  Nguyễn Thạch Giang dịch )

“…Không hóa thạch kẻ ra đi, hóa thạch kẻ đợi chờ
Xói mòn những non cao, không xói mòn lòng chung thủy
Đá đứng đấy giữa mưa nguồn và chớp bể
Đợi một bóng hình trở lại giữa đơn cô”
( Bài thơ Vọng Phu –  Chế Lan Viên )

Còn trong âm nhạc, là người Việt nam – nhất là những người thuộc thế hệ trước , tôi chắc rằng ai cũng có ít nhất là một lần được nghe những bài hát HÒN VỌNG PHU của nhạc sỹ Lê Thương.

“…Bao nhiêu năm bồng con đứng đợi chồng về,
Bao nhiêu phen thời gian xóa phai lời thề,
Người tung hoành bên núi xa xăm,
Người mong chồng còn đứng muôn năm.”

( Ca khúc Hòn Vọng Phu 1 )

“ Người vọng phu trong lúc gió mưa,
Bế con đã hoài công để đứng chờ,
Người chồng đi đã bao năm chưa thấy về
Đá mòn nhưng hồn chưa mòn giấc mơ…

( Vọng Phu 2 )

” Nơi phía Nam giữa núi mờ

Ai bế con mãi đứng chờ

Như nước non xưa đến giờ ?……”
( Vọng Phu 3 )

Nghe buôn buốt, se lòng cả giai điệu lẫn ca từ ! Các nhà nghiên cứu nói rằng lời bài hát Hòn Vọng Phu I một phần lấy cảm hứng từ Chinh Phụ Ngâm, của Đặng Trần Côn (tiếng Hán ), sau này Đoàn Thị Điểm do cảm khái bài này đã dịch ra tiếng Nôm thành Chinh Phụ Ngâm Khúc.

HÒN VỌNG PHU GIỮA ĐỜI THƯỜNG

Trong âm nhạc dân tộc, “Dạ Cổ Hoài Lang” bài ca vọng cổ mà GS Trần Văn Khê đã không tiếc lời khen ngợi, người dân Nam bộ không mấy ai không biết. Bài ca gồm 20 câu do ông Cao Văn Lầu (Sáu Lầu, người Bạc-Liêu ) sáng tác năm 1920. ”

“…Từ là từ phu tướng
 Báu kiếm sắc phán lên đàng
Vào ra luống trông tin nhạn
Năm canh mơ màng
Em luống trông tin chàng
Ôi! Gan vàng thêm đau!
Đường dầu xa ong bướm
Xin đó đừng phụ nghĩa tào khang
Còn đêm luống trông tin bạn
Ngày mỏi mòn như đá Vọng phu…”

Dân ca Nam – Trung bộ có điệu Vọng Kim Lang ( tâm trạng Thúy Kiều ngóng chờ Kim Trọng ). Đặc biệt,  điệu Lý “Vọng Phu ” với lời ca bi thiết, đầy oán trách tình lang ( người chồng ) bạc nghĩa. Nhưng cũng mở ra một tia hy vọng qua câu hát ru để nhắn gởi với con và cũng để nói với mình rằng một ngày nào đó cha con sẽ về, anh ấy sẽ về .

“Chừ trên trời chừ có đám mây xanh
chính giữa mây trắng
chứ chung quanh mây vàng
ôi là phụ tình phàng
chứ là duyên là chi lắm bấy
chừ cái dạ em trông chàng
mà không thấy ông chàng đâu
hỡi ông chàng là chàng mình ơi
chi mà tệ, tệ lắm chàng
chi mà bạc, bạc rứa chàng

xin nhắn gởi một lời
nhân nghĩa bạn ấy chớ quên đừng quên
hỡi ông chàng là chàng mình ơi
chi mà tệ, tệ lắm chàng
chi mà bạc, bạc rứa chàng
Ờ chừ nín nín đi con,
con ơi con hỡi, là về cha con về
là về cha con về”

Hy vọng đó, nhưng rồi biết có như lời ? hay để rồi lại hóa đá mòn mỏi ngóng trông ! có biết bao nàng vọng phu giữa đời thường. Những hòn vọng phu bằng xương  bằng thịt. Tuy xác thân không thể,  nhưng theo ngày tháng, con tim đã rỉ máu, hóa thạch, đóng khung từng nỗi nhớ niềm thương.

Không biết tự bao giờ, những Hòn Vọng Phu ấy cứ đi theo tôi suốt thời ấu thơ cho đến lúc lớn khôn; từ những câu chuyện kể , những lời hát ru của bà, của mẹ và trong các tác phẩm lưu truyền ngay trên vùng đất Quảng Nam nơi tôi sinh ra. Chính bài ca ấy, giai điệu ấy đã ám ảnh tôi, tan chảy trong từng vi mạch châu thân lúc nào không hay. Để rồi sau những đêm yên tịch,  ôm đàn một mình ngồi trước hiên nhà lắng nghe tiếng đêm và âm thanh trò chuyện, Từng chút, từng chút một, cảm xúc tụ lại thành dòng.  Và, với vốn kiến thức âm nhạc khiêm tốn nhưng với niềm đam mê, Hòn vọng Phu của tôi – Ca khúc “Đêm nghe hát Lý vọng Phu” được ra đời như thế đó, vào một ngày thu năm 1989. Đó là cái duyên để ca khúc được ra đời,  và lại một cái duyên khác nữa , bài hát đã được ca sĩ Phương Thanh thể hiện tại Lễ hội Quảng Nam –Hành trình di sản năm 2007 .

Thông qua trang mạng Ban Mai Hồng, Ca khúc này tôi xin gởi tặng những Phụ Nữ thiếu may mắn, những hòn Vọng Phu bất đắc dĩ giữa đời.  Đã là ngày 21/10. Dẫu khá muộn để kỷ niệm ngày Phụ Nữ Việt Nam, nhưng hy vọng với món quà tinh thần với niềm thông cảm sẻ chia thì chẳng bao giờ là quá muộn.  Phải không ?

Xin click vào link để nghe bài hát minh họa

1. SUỐT ĐỜI KHÔNG QUÊN – NGỌC ANH

2.  ĐÊM NGHE HÁT LÝ VỌNG PHU – THỦY  TRÚC

http://mp3.topso1.com/flash/mp3/E6WU766.swf

Phạm Phù Sa

( 02g45- 21/10/2011 )

Advertisement